Wkładka domaciczna – co musisz wiedzieć o tej metodzie antykoncepcji?

Wkładka domaciczna – zwyczajowo nazywana spiralką, jest małym, elastycznym urządzeniem, które jest umieszczane wewnątrz macicy w celu zapobiegania ciąży. Jest bardzo skuteczną metodą antykoncepcji, która działa przez wiele lat. Ich skuteczność w zapobieganiu ciąży jest bardzo wysoka i wynosi około 99%. Oznacza to, że na 100 kobiet stosujących wkładkę przez rok, mniej niż jedna z nich zajdzie w ciążę.

Odpowiem dziś na Wasze najczęstsze pytania i wątpliwości dotyczące wkładki, z którymi zgłaszacie do gabinetu lekarskiego.

Jak wygląda wkładka domaciczna?

Wkładka jest zazwyczaj wykonana z plastiku lub metalu i ma kształt litery T. Istnieją różne rodzaje wkładek antykoncepcyjnych, w tym te, które zawierają hormon gestagen (wkładki hormonalne) lub miedź (wkładki niehormonalne).

Jak działa wkładka domaciczna hormonalna?

Wkładka domaciczna hormonalna ma zbiorniczek zawierający hormon. Po włożeniu wkładka uwalnia stopniowo małe ilości gestagenu do jamy macicy.

Gestagen ma kilka działań, które przeciwdziałają ciąży:

• Zagęszczenie śluzu szyjkowego, co utrudnia przejście plemników przez kanał szyjki do macicy.
• Zmiany w błonie śluzowej macicy, co utrudnia zagnieżdżenie zapłodnionego jajeczka w macicy i uniemożliwia rozwinięcie się ciąży.

Jak działa wkładka miedziana?

Wkładka zawiera drucik miedziany, który otacza jej ramiona lub trzon. Działanie miedzi polega na kilku mechanizmach:

• Zatrucie dla plemników: Miedź ma właściwości toksyczne dla plemników, co utrudnia ich ruch i zdolność do zapłodnienia jajeczka. Miedź w wkładce miedzianej uwalnia się stopniowo wewnątrz macicy, tworząc środowisko nieprzyjazne dla plemników.
• Reakcja zapalna: Wkładka domaciczna miedziana powoduje reakcję zapalną w macicy. Zwiększone krążenie krwi i obecność miedzi prowadzą do zmiany środowiska macicy, co dodatkowo utrudnia zapłodnienie.

Czy lepsza jest wkłada hormonalna czy miedziana?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Ostateczny wybór zależy od indywidualnych preferencji, potrzeb i sytuacji zdrowotnej kobiety. Czynniki, które warto wziąć jednak pod uwagę:

Wkładka hormonalna:

• zapewnia ochronę przed bolesnymi miesiączkami, reguluje obfite krwawienia, zmniejsza bolesność okresu, powoduje skąpe miesiączki lub zupełny ich brak;
• może obniżyć ryzyko wystąpienia chorób, takich jak mięśniaki macicy, anemia z niedoboru żelaza, torbiele jajników i niektóre formy raka;
• może wywołać zmiany nastroju, bóle piersi, zmiany libido, trądzik, infekcje intymne – szczególnie w początkowym okresie stosowania;
• kobiety stosujące wkładkę mogą doświadczać nieregularnych plamień i krwawień między okresami.

Wkładka miedziana:

• nie wpływa na naturalny cykl menstruacyjny, ale często powoduje bardziej obfite i bolesne miesiączki;
• nie zawiera hormonów, co może być istotne dla osób mających przeciwskazania do stosowania hormonów lub mających obawy związane z hormonami;
• po usunięciu wkładki miedzianej płodność powraca bardzo szybko;
• może zwiększać ryzyko infekcji w obrębie dróg rodnych lub macicy.

Zarówno w przypadku wkładki miedzianej jak i hormonalnej istnieje bardzo rzadkie ryzyko perforacji macicy podczas umieszczania lub usuwania spiralki. To powikłanie jest rzadkie, ale wymaga natychmiastowej opieki medycznej.

Jak zakłada się wkładkę domaciczną?

Wkładkę najlepiej założyć w czasie menstruacji, gdy śluz maciczny jest cienki, a szyjka macicy jest lekko rozszerzona. Zmniejsza to ryzyko infekcji i pomaga w łatwiejszym i bardziej komfortowym włożeniu.

Jak to wygląda?

• Konsultacja z lekarzem: specjalista zbierze Twoją historię medyczną, omówi różne metody antykoncepcji i oceni predyspozycje do umieszczenia wkładki domacicznej.
• Badanie ginekologiczne: lekarz oceni, czy nie ma przeciwwskazań do umieszczenia wkładki i określi odpowiedni rozmiar wkładki.
• Umieszczenie wkładki: lekarz użyje specjalistycznych narzędzi, aby umieścić wkładkę w macicy poprzez kanał szyjki macicy. Cały proces trwa nie dłużej niż 5 minut.
• Kontrola po umieszczeniu: lekarz zaleci zaplanowanie wizyty kontrolnej w celu oceny umieszczenia wkładki i weryfikacji ewentualnych skutków ubocznych.

Pamiętaj, że proces umieszczenia wkładki powinien być przeprowadzony przez lekarza! Nigdy nie próbuj samodzielnie zakładać wkładki domacicznej.

Czy wkładka domaciczna obniża libido?

To sytuacja, która zdarza się rzadko.

Niektóre kobiety rzeczywiście zgłaszają zmiany libido pod wpływem wkładki hormonalnej. Gestagen może wpływać na hormony i układ nerwowy, co w niektórych przypadkach może prowadzić do zmniejszenia, ale i do zwiększenia libido. Nie jest to regułą i wpływ na libido jest indywidualny.
W przypadku wkładki miedzianej, która nie zawiera hormonów, nie ma bezpośredniego wpływu na poziom libido. Jednak niektóre kobiety zgłaszają, że obfite lub bolesne miesiączki związane z wkładką miedzianą mogą wpływać na ich komfort i popęd seksualny.

Kiedy nie można założyć wkładki?

Istnieją określone okoliczności, kiedy nie można założyć wkładki antykoncepcyjnej:

• w przypadku istniejącej ciąży;
• podczas aktywnej infekcji dróg rodnych, takiej jak zapalenie szyjki macicy, zapalenie jajników lub zapalenie błony śluzowej macicy;
• po niedawnym porodzie (trzeba poczekać co najmniej 4-6 tygodni);
• w przypadku skurczy macicy lub nieprawidłowości anatomicznych.

Co ważne, wkładkę domaciczną można założyć zarówno u kobiety, która nigdy nie rodziła dzieci, jak i u dziewicy.

Czy wkładka domaciczna jest wyczuwalna?

Po prawidłowym umieszczeniu wkładki domacicznej, zarówno hormonalnej, jak i miedzianej, zazwyczaj nie powinna być ona wyczuwalna przez kobietę ani przez jej partnera. Wkładki są zaprojektowane tak, aby były wygodne i nie przeszkadzały w codziennych aktywnościach.
Jednak w niektórych przypadkach, zwłaszcza na początku użytkowania, kobieta może odczuwać pewien niewielki dyskomfort lub świadomość obecności spiralki. Jeśli to uczucie się nasili, zalecam skonsultowanie się z lekarzem. Oceni on, czy umieszczenie wkładki jest prawidłowe i ewentualnie dostosuje jej położenie, jeśli to konieczne.

Czy wkładka domaciczna działa po 5 latach?

Wkładki hormonalne mają zwykle określony okres działania, który wynosi od 3 lat do 5 lat, w zależności od modelu. Po upływie tego okresu zaleca się wymianę wkładki na nową, ze względu na obniżoną skuteczność w zapobieganiu ciąży.
Czas działania wkładki miedzianej także wynosi ok 5 lat, w zależności od modelu. Również tutaj istnieje monitorowania terminu wymiany wkładki. Po przekroczeniu zalecanego okresu może być mniej skuteczna w zapobieganiu ciąży.

Czy wkładka domaciczna może się przesunąć lub wypaść?

W rzadkich przypadkach może się to zdarzyć:

• jeśli została nieprawidłowo umieszczona przez lekarza;
• w przypadku silnych skurczów macicy;
• podczas infekcji dróg rodnych lub zaburzeń krwawienia.

Rozpoznanie, czy wkładka domaciczna przesunęła się lub wypadła, wymaga samodzielnego monitorowania i uważnego obserwowania swojego ciała. Oto kilka wskazówek:

• Sprawdzaj obecność niteczki: Po umieszczeniu wkładki domacicznej, zwykle jest widoczna niteczka zwisająca z szyjki macicy do pochwy. Niteczka jest cienka i miękka. Regularnie sprawdzaj, czy niteczka jest wciąż wyczuwalna. Jeśli niteczka jest znacznie dłuższa lub nie czujesz jej, może to wskazywać na przesunięcie lub wypadnięcie wkładki.
• Uwaga na zmiany objawów: Jeśli zauważasz znaczne zmiany w swoich objawach, takie jak silne bóle brzucha, krwawienie mocno odbiegające od normalnej miesiączki, krwawienie w trakcie cyklu, silne skurcze lub inne nieprawidłowości, może to wskazywać na przesunięcie lub wypadnięcie wkładki.

Regularne wizyty kontrolne u lekarza są ważne, aby ocenić położenie wkładki i ewentualne przesunięcia lub problemy.

Brak okresu przy wkładce

Brak miesiączki lub nieregularne krwawienia menstruacyjne przy stosowaniu wkładki hormonalnej są stosunkowo częstymi efektami ubocznymi i nie powinny niepokoić. Brak miesiączki przy wkładce hormonalnej nie oznacza, że wkładka nie działa jako metoda antykoncepcji. Wkładki hormonalne są nadal skuteczne w zapobieganiu ciąży, nawet jeśli nie ma miesiączki. Co więcej – część kobiet stosujących wkładkę hormonalną ma owulację mimo braku miesiączki.

Czy można zajść w ciążę z wkładką domaciczną?

Wkładka domaciczna, zarówno hormonalna, jak i miedziana, jest jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcji dostępnych na rynku. Jednak mimo wysokiej skuteczności, istnieje nadal niewielkie ryzyko zajścia w ciążę przy stosowaniu wkładki.

Oto kilka powodów, dla których może dojść do zajścia w ciążę, mimo stosowania wkładki:

• Nieprawidłowe umieszczenie: Jeśli wkładka nie jest prawidłowo umieszczona w macicy, może być mniej skuteczna w zapobieganiu ciąży. Dlatego ważne jest regularne sprawdzanie wkładki, aby upewnić się, że jest na swoim miejscu.
• Wypadnięcie wkładki: W rzadkich przypadkach, zwłaszcza przy wkładkach miedzianych, może dojść do wypadnięcia wkładki z macicy. Jeśli kobieta nie zauważy tego i nie zareaguje na czas, może wystąpić ryzyko zajścia w ciążę.
• Ciąża pozamaciczna: Chociaż wkładki domaciczne są skuteczne w zapobieganiu większości ciąż, nie zapewniają one ochrony przed ciążą pozamaciczną. Ciąża pozamaciczna to sytuacja, w której zarodek zagnieżdża się poza macicą, najczęściej w jajowodach. Jeśli zajdzie ciąża pozamaciczna przy wkładce domacicznej, może być wymagane natychmiastowe działanie medyczne.

Nawet jeśli stosujesz wkładkę domaciczną, a podejrzewasz lub potwierdzasz ciążę, ważne jest jak najszybsze skonsultowanie się z lekarzem.

dr Agnieszka Osińska