Leczenie menopauzy: naturalne sposoby, HTZ czy suplementy? To radzi ginekolog

Przede wszytskim zacznę od najważniejszego: menopauza to nie choroba, tylko naturalny etap życia. Nie „leczymy menopauzy”, tylko łagodzimy jej objawy i dbamy o zdrowie na kolejne dekady. Każda z nas przechodzi to inaczej: jedna ma kilka uderzeń gorąca tygodniowo, inna budzi się w nocy zalana potem, kolejna najbardziej odczuwa suchość pochwy i spadek nastroju. Dlatego plan leczenia powinien być szyty na miarę. Poniżej daję Ci mapę możliwości, z moimi komentarzami z gabinetu i twardymi faktami o skuteczności.

Przeczytasz tutaj:

• Czy menopauzę można zatrzymać?

• Naturalne sposoby łagodzenia objawów menopauzy

• Fitoestrogeny w jedzeniu: gdzie ich szukać?

• Alkohol, papierosy i waporyzatory a menopauza

• Co lubi, a czego nie znosi menopauza?

• Zioła, suplementy i preparaty z apteki: co naprawdę działa na menopauzę?

• Hormonalna terapia zastępcza HTZ, za i przeciw

• Badania przed rozpoczęciem HTZ

• HTZ: droga podania ma znaczenie

• Jak długo stosować HTZ i co stanie się po odstawieniu?

• Krótka ściągawka, metody leczenia menopauzy i ich zastosowanie

• Leczenie menopauzy: realny plan działania

Czy menopauzę można zatrzymać leczeniem?

Nie da się zatrzymać biologicznego zegara, ale można znacząco zmniejszyć uciążliwość objawów i chronić zdrowie na przyszłość. Celem jest poprawa jakości życia, snu i funkcjonowania w ciągu dnia. W tym miejscu porządkujemy fakty dotyczące skuteczności i tego, kiedy które metody mają sens.

Nie cofniemy biologicznego zegara, ale możemy bardzo skutecznie zmniejszyć uciążliwość objawów i ochronić kości, serce, mózg oraz układ moczowo płciowy. W badaniach największą poprawę uderzeń gorąca daje hormonalna terapia zastępcza, często redukuje je o 70 do 90 procent. U części kobiet z łagodnymi do umiarkowanych objawami wystarczają zmiany stylu życia i terapia miejscowa. Kluczem jest dobra kwalifikacja i kontrola efektów.

Naturalne sposoby łagodzenia objawów menopauzy

Fundamenty są ważne, bo styl życia to nie dodatek, tylko realne leczenie. Zmiany w aktywności, diecie i śnie wpływają na termoregulację, nastrój i gospodarkę glukozowo insulinową. Poniżej najważniejsze elementy, które omawiam z pacjentkami na starcie.

Regularny ruch obniża częstość i nasilenie uderzeń gorąca, poprawia sen i nastrój, a przy okazji chroni kości. Dieta o niskim indeksie glikemicznym stabilizuje wahania energii i masy ciała. Stałe pory snu zmniejszają „mgłę mózgową”. U wielu pacjentek widzę pierwsze efekty po 4 do 8 tygodniach konsekwencji.

Fitoestrogeny w jedzeniu: gdzie ich szukać?

To roślinne związki o słabym działaniu estrogenopodobnym. Mogą delikatnie łagodzić uderzenia gorąca u części kobiet z łagodnymi objawami. W tej sekcji podaję praktyczne źródła w kuchni, które łatwo włączyć do codziennych posiłków.

Najwięcej znajdziesz w: soi i produktach sojowych, tofu, tempeh, edamame, siemieniu lnianym i oleju lnianym, sezamie i tahini, ciecierzycy, fasoli, bobie, koniczynie czerwonej w mieszankach herbacianych. Nie zastąpią hormonów, ale u części kobiet z łagodnymi objawami pomagają o kilka punktów w skali nasilenia dolegliwości.

Alkohol, papierosy i waporyzatory a menopauza

Nie chodzi o zakazy, tylko o rozsądny plan, który da się utrzymać. Alkohol i nikotyna nasilają objawy i wpływają na ryzyko sercowo naczyniowe. Warto znać progi i kierunek zmian, które mają sens zdrowotny i są wykonalne.

Alkohol nasila uderzenia gorąca i zaburza sen. Sensowna dawka to maksymalnie 1 porcja dziennie i nie codziennie, najlepiej ograniczyć do okazji. Palenie i wapowanie przyspieszają wygasanie jajników, nasilają suchość pochwy i zwiększają ryzyko sercowo naczyniowe. Każde ograniczenie ma znaczenie. Jeśli myślisz o rzuceniu, ustawiamy termin i wsparcie farmakologiczne lub behawioralne.

Co lubi, a czego nie znosi menopauza?

Menopauza nie lubi gwałtownych skoków cukru, braku snu i przewlekłego stresu. Znacznie lepiej „dogaduje się” z regularnością, kuchnią roślinną i ruchem. Poniżej szybka ściągawka do lodówki, którą często przekazuję pacjentkom.

Zioła, suplementy i preparaty z apteki: co naprawdę działa

Sumplementy z apteki i zioła to wsparcie pomocne przy łagodnych objawach lub gdy HTZ nie jest możliwa. Zanim zdecydujesz się na wdrożenie któregokolwiek z nich, zawsze sprawdź ich interakcje z Twoimi lekami i chorobami współistniejącymi. Najlepiej zdecydować o ich sumplementacji razem z lekarzem.

Ale do rzeczy i w skrócie: soja i izoflawony sojowe, czerwona koniczyna i siemię lniane mogą łagodzić uderzenia gorąca u części kobiet z łagodnymi objawami. Bardzo je polecam. Pluskwica groniasta bywa pomocna na potliwość i wahania nastroju, ale wymaga ostrożności przy chorobach wątroby. Wapń i witamina D to mocne wsparcie dla kości, nie na same uderzenia. Omega 3 wspierają serce i mogą poprawić jakość snu. Lubrykanty i nawilżacze dopochwowe to oczywiście pierwsza i nieoceniona pomoc przy suchości. Melatonina może natomiast skrócić czas zasypiania, ale najpierw uporządkuj higienę snu.

Każdy suplement warto omówić z lekarzem, szczególnie jeśli masz leki na tarczycę, nadciśnienie, cukrzycę lub przeciwkrzepliwe.

Hormonalna terapia zastępcza HTZ w leczeniu menopauzy, za i przeciw

HTZ to najskuteczniejsza metoda redukcji objawów naczynioruchowych. Daje poprawę snu, nastroju i komfortu życia, a przy tym chroni kości. Nie jest jednak dla wszystkich, dlatego potrzebna jest uważna kwalifikacja i dobór drogi podania. Poniżej plusy i sytuacje, gdy trzeba poszukać alternatywy.

Za:

• Największa skuteczność w redukcji uderzeń gorąca i potliwości.
• Poprawa snu, nastroju, libido i nawilżenia pochwy.
• Ochrona kości, mniejsze ryzyko osteoporotycznych złamań.
• Dla części pacjentek mniejsze ryzyko chorób sercowo naczyniowych przy wczesnym wdrożeniu i odpowiedniej drodze podania.

Przeciw:

• Nie dla wszystkich: po przebytym raku piersi lub endometrium, przy aktywnej chorobie zakrzepowo zatorowej, ciężkich chorobach wątroby, niewyjaśnionych krwawieniach z dróg rodnych.
• Wymaga kwalifikacji, monitorowania i kontroli.
• Może zwiększać ryzyko zakrzepicy żylnej, zwłaszcza przy tabletkach doustnych i czynnikach ryzyka. U części schematów ze złożonymi preparatami obserwuje się niewielki wzrost ryzyka raka piersi po dłuższym stosowaniu. Dobór składu i czasu trwania jest indywidualny.

Badania przed rozpoczęciem HTZ

Bezpieczeństwo to podstawa, dlatego przed startem terapii wykonujemy zestaw badań i ocen, które pozwalają dobrać najbezpieczniejszą formę i dawkę. To nie formalność, tylko warunek skutecznego i bezpiecznego leczenia.

• Wywiad rodzinny i osobisty – pytam o przypadki raka piersi i endometrium w rodzinie, choroby zakrzepowo zatorowe, udary, choroby serca, przebieg cykli, wcześniejsze operacje oraz aktualne leki i suplementy.
• Pomiar ciśnienia i BMI, bo nadciśnienie i otyłość zwiększają ryzyko powikłań zakrzepowych i sercowo naczyniowych.
• Ocena ryzyka sercowo naczyniowego: wiek, ciśnienie, profil lipidowy, glukoza, BMI, styl życia i historia chorób, aby dobrać najbezpieczniejszą formę HTZ, na przykład przezskórną.
• Cytologia i w razie wskazań badanie HPV.
• Badanie ginekologiczne i USG przezpochwowe endometrium.
• Badanie piersi, palpacyjne, USG lub mammografia zależnie od wieku i zaleceń.
• Badania laboratoryjne: profil lipidowy, glukoza na czczo lub HbA1c, próby wątrobowe, w razie potrzeby TSH i inne hormony.
• Biopsja endometrium, jeśli występują nieprawidłowe krwawienia.

HTZ: droga podania ma znaczenie

Wybór drogi podania leku wpływa na profil bezpieczeństwa i komfort stosowania. Przy odpowiednich wskazaniach preferuję formy przezskórne, a przy dominującej suchości pochwy leczenie miejscowe.

Plastry i żele z estradiolem mniej obciążają wątrobę i wiążą się z niższym ryzykiem zakrzepicy niż tabletki doustne. U kobiet z macicą zawsze dodaję gestagen do ochrony endometrium. Przy suchości i bólu przy współżyciu często wystarczy sama terapia dopochwowa estrogenami, działa miejscowo i ma bardzo niski profil działań niepożądanych.

Jak długo stosować HTZ i co stanie się po odstawieniu?

Czas terapii ustalamy indywidualnie i oceniamy co roku. Po zakończeniu leczenia część objawów może wrócić, zwykle łagodniej. To dobry moment, by wrócić do fundamentów stylu życia i leczenia miejscowego. Leczenie najczęściej trwa od 2 do 5 lat, ale decyzję podejmujemy co roku. Po odstawieniu objawy mogą częściowo wrócić, zwykle łagodniej. Wtedy wracamy do filarów stylu życia, kontynuujemy leczenie miejscowe, czasem wracamy do najniższej skutecznej dawki lub wybieramy alternatywę.

Krótka ściągawka, metody leczenia menopauzy i ich zastosowanie

Poniższa tabela zbiera najważniejsze metody i ich miejsce w terapii. To praktyczne podsumowanie, które pozwala szybko dopasować drogę postępowania do nasilenia objawów i przeciwwskazań.

Leczenie menopauzy: realny plan działania

Poradnia menopauzy w Ultramedica to miejsce, w którym układamy realny, dopasowany do Ciebie plan działania. Nie musisz „przeczekać” menopauzy ani znosić objawów w milczeniu. Do dyspozycji masz cały wachlarz metod: od zmian stylu życia, przez zioła i leczenie miejscowe, po nowoczesną hormonalną terapię zastępczą. Kiedy objawy stają się codziennością, umawiamy wizytę, podczas której zaczynam od rozmowy o tym, co najbardziej Ci doskwiera: uderzenia gorąca, zaburzenia snu, suchość w pochwie, obniżony nastrój czy problemy z pęcherzem. Na tej podstawie wspólnie ustalamy priorytety i budujemy filary terapii. Po 6 do 12 tygodniach spotykamy się kontrolnie, oceniamy efekty i w razie potrzeby modyfikujemy plan, tak by działał nie tylko na papierze, ale w Twoim realnym życiu.

Autorka: dr Agnieszka Osińska, specjalista ginekolog-endokrynolog. Specjalizuje się w ginekologii, doborze nowoczesnej antykoncepcji, endokrynologii ginekologicznej, prowadzeniu ciąży i leczeniu niepłodności. Pomaga również w problemach z hormonami tarczycy i wykonuje zabiegi ginekologii estetycznej.