Cytologia – przygotowanie, wyniki i rekomendacje od lekarza ginekologa

Cytologia jest jednym z najważniejszych badań profilaktycznych w ginekologii i zachęcamy do wpisania jej w kalendarz obowiązkowych badań dla każdej kobiety. Pomaga w wykryciu ewentualnych zmian komórkowych w szyjce macicy, które mogą wskazywać na obecność raka szyjki macicy lub stanów przedrakowych. Badanie pozwala na wczesne wykrycie potencjalnych problemów i szybkie wdrożenie odpowiednich działań. Rak szyjki macicy we wczesnym stadium jest całkowicie wyleczalny!

Przygotowałyśmy dla Was odpowiedzi na najczęściej zadania pytania i ogromnie zachęcamy do regularnego badania.

Kiedy wykonać cytologię?

Cytologię warto wykonać minimum raz na trzy lata. Naszym pacjentkom zalecamy także uzupełnić ją o badanie HPV – test, który identyfikuje obecność wirusa brodawczaka ludzkiego – głównego „winowajcy” raka szyjki macicy.
O tym, jak często wykonywać cytologię, porozmawiaj ze swoim lekarzem. Wskaże on optymalną częstotliwość, biorąc pod uwagę poprzednie wyniki, Twoją historię medyczna a także indywidualne czynniki ryzyka – m.in. przypadki chorobowe w rodzinie.

W którym dniu cyklu wykonać cytologię?

Wykonanie cytologii nie jest uzależnione od konkretnego dnia cyklu menstruacyjnego, lepiej jednak unikać badania podczas miesiączki. Obecność krwi może utrudniać prawidłową analizę próbki.

Jak się przygotować do cytologii?

Na kilka dni przed planowanym badaniem cytologicznym unikaj stosowania tamponów, leków dopochwowych, kremów lub żeli, ponieważ mogą one wpływać na wyniki badania.
Na co najmniej 24 godziny przed wizytą u lekarza nie współżyj intymnie, a bezpośrednio przed badaniem umyj okolice intymne wodą (bez mydła i innych chemicznych środków intymnych).

Kiedy wykonać pierwszą cytologię?

Lekarze zalecają wykonanie pierwszej cytologii maksymalnie do 25. roku życia, lub wcześniej – w chwili podjęcia decyzji o rozpoczęcia współżycia intymnego. Badanie można przeprowadzić także u dziewic, nie spowoduje uszkodzenia błony dziewiczej. Poinformuj lekarza o tym, że jesteś dziewicą, a użyje mniejszego wziernika i wykaże maksimum delikatności podczas pobrania próbki.

Czy można wykonywać cytologię w ciąży?

Jak najbardziej! Co więcej – rekomenduje się przeprowadzanie badania cytologicznego na pierwszej wizycie ciążowej, o ile od poprzedniego badania upłynęło 6 miesięcy. Z wykonaniem cytologii po porodzie należy odczekać 12 tygodni.

Jak wygląda badanie cytologiczne?

Cytologię wykonuje lekarz ginekolog lub położna u pacjentki na fotelu ginekologicznym. Zazwyczaj nie trwa ono dłużej niż 5 minut. Nie jest bolesne, choć może powodować pewien dyskomfort i chwilowe uczucie „ucisku” w podbrzuszu. Specjalista rozchyli pochwę za pomocą wziernika i pobierze specjalną szczoteczką próbkę komórek z szyjki macicy i pochwy. Następnie próbka jest wysyłana do laboratorium w celu przeanalizowania komórek pod mikroskopem.
Po badaniu cytologicznym może wystąpić lekkie krwawienie z pochwy. Powinno ono samoistnie ustąpić. W przypadku utrzymującego się krwawienia, należy zgłosić się do ginekologa.

Co to jest cytologia LBC – cytologia płynna?

Największą wadą cytologii klasycznej (pobieranej szczoteczką i umieszczanej na szkiełku mikroskopowym) jest stosunkowo niska dokładność – na poziomie 60 proc. Wiele próbek daje niejednoznaczne lub fałszywe wyniki i badanie trzeba powtarzać.
Cytologię płynną (cytologia LBC) pobieramy w podobny sposób, jednak materiał umieszczamy w specjalnym podłożu płynnym, co pozwala w laboratorium na odfiltrowanie z materiału zanieczyszczeń (np. krwi czy śluzu, komórek stanu zapalnego), które mogą utrudniać ocenę komórek szyjki macicy.
Płynna cytologia jest znacznie bardziej dokładna, ułatwia znajdowanie nieprawidłowości i zmniejsza liczbę fałszywie negatywnych wyników. Poza tym pobrany materiał może być wykorzystany do dodatkowych testów – np. badania na obecność wirusa HPV.

Ile się czeka na wynik cytologii?

Czas oczekiwania na wynik cytologii może się różnić w zależności od laboratorium, w którym zostało przeprowadzone badanie. Zwykle wyniki są dostępne w ciągu kilku dni.
W przypadku rutynowych badań cytologicznych, jeśli wynik jest prawidłowy (negatywny), może to oznaczać, że wszystko jest w porządku i nie ma obecności nieprawidłowych zmian komórkowych. W przypadku nieprawidłowych wyników, które sugerują obecność nieprawidłowych lub podejrzanych zmian komórkowych, może być konieczne dodatkowe postępowanie diagnostyczne i konsultacja z lekarzem.

Wyniki cytologii

Wyniki badania cytologicznego są zwykle prezentowane za pomocą standardowych kategorii lub systemów klasyfikacji, które opisują różne typy zmian komórkowych. Najczęściej stosowany system klasyfikacji w cytologii to Bethesda System (TBS): W TBS stosuje się następujące grupy:

Cytologia grupa 1

FI – Negatywny (prawidłowy): Oznacza brak nieprawidłowości komórkowych.

Cytologia grupa 2

ASC-US (atypowe komórki nie do zakwalifikowania): Wskazuje obecność niejednoznacznych lub atypowych komórek, które nie spełniają kryteriów dla wyraźnych nieprawidłowości. Mogą to być stany zapalne, które warto skonsultować z lekarzem.

Cytologia grupa 3

ASC-H – nieprawidłowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego, w której nie można wykluczyć zmian śródpłaskonabłonkowych dużego stopnia.
LSIL (łagodne zmiany nienowotworowe): Wskazuje obecność łagodnych komórek, które sugerują niewielkie nieprawidłowości komórkowe najczęściej wynikające z infekcji HPV. Należy pamiętać, że część infekcji HPV samoistnie mija!

Cytologia grupa 4

HSIL (silne zmiany inwazyjne): Wskazuje obecność komórek, które sugerują silne zmiany inwazyjne lub stan przedrakowy w komórkach nabłonka.
Stopień dysplazji określany jest jako CIS, CIN II i CIN III. CIN III to dysplazja dużego stopnia. Zazwyczaj leczona chirurgicznie i całkowicie wyleczalna

Cytologia grupa 5

AIS: Wskazuje obecność komórek rakowych. W przypadku szybkiej diagnozy i podjęcia leczenia, są duże szansa na wygranie z chorobą.

Nieprawidłowy wynik cytologii – co dalej?

Pamiętaj – jeśli wyniki cytologii są nieprawidłowe, nie oznacza to, że masz raka! Oznacza to, że na szyjce macicy znajdują się nieprawidłowe komórki, które należy zdiagnozować.
W zależności od wyników testu lekarz może zalecić dokładniejsze obejrzenie tkanki szyjki macicy za pomocą kolposkopii. Podczas badania kolposkopowego lekarz będzie używał światła i dużego powiększenia, aby lepiej przyjrzeć się szyjce macicy.
Kolejnym rozwiązaniem jest pobranie wycinka, czyli usunięcie fragmentów tkanek i jednoczesne poddanie go badaniu histopatologicznemu. Często pobranie wycinka jest jednocześnie procesem leczniczym, ponieważ pobiera się całą zmianę.
Zmiany opisane w wyniku cytologii jako ASC-US, a nawet CIN I, poddaje się leczeniu zachowawczemu, bez konieczności ingerencji chirurgicznej, ponieważ są to zmiany zapalne o różnym stopniu nasilenia.