Czy wiesz, że zakrzepica to jedno z najczęstszych schorzeń układu krążenia? W Polsce każdego roku tysiące osób zmaga się z jej konsekwencjami, a wiele z tych przypadków można było wykryć wcześniej. Poznaj wczesne sygnały zakrzepicy oraz sposoby, jak jej zapobiegać. Zakrzepica to choroba, której nie wolno lekceważyć!
Czym jest zakrzepica?
Zakrzepica to choroba, w której dochodzi do powstawania skrzepów krwi w żyłach lub tętnicach. Najczęściej słyszymy o zakrzepicy żył głębokich w nogach, ale to nie jedyne miejsce, gdzie może się pojawić. Zakrzepica może rozwinąć się w żyłach miednicy, brzucha czy nawet w mózgu. Skrzep utrudnia przepływ krwi, co może prowadzić do poważnych problemów, w tym zatorowości płucnej, która bywa śmiertelna.
W Polsce na zakrzepicę cierpi kilka procent populacji, a u osób po 60. roku życia ryzyko znacznie wzrasta. Co jednak ważne – to nie jest choroba tylko starszych osób. Coraz częściej diagnozujemy ją u młodych kobiet, zwłaszcza tych stosujących antykoncepcję hormonalną lub borykających się z zaburzeniami hormonalnymi.
Kto jest podatny na zakrzepicę?
Masz w rodzinie kogoś, kto choruje lub chorował na zakrzepicę? Jeśli tak, niestety możesz być w grupie ryzyka. Predyspozycje genetyczne zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania. Ale to nie wszystko. Zakrzepica często „wybiera” osoby prowadzące siedzący tryb życia, kobiety w ciąży, osoby po operacjach czy te z nadwagą. Dodatkowo, ryzyko wzrasta przy paleniu papierosów, długich podróżach samolotem czy stosowaniu niektórych leków, w tym hormonalnych.
Z czego się bierze zakrzepica?
Zakrzepica to efekt nierównowagi w organizmie. Wyobraź sobie, że twoje żyły działają jak autostrada – krew musi płynąć swobodnie. Jeśli jednak dojdzie do uszkodzenia ściany naczynia, spowolnienia przepływu krwi lub zwiększonej krzepliwości, tworzy się skrzep.
Takie „trzy filary zakrzepicy” to tzw. triada Virchowa:
- Uszkodzenie naczyń krwionośnych (np. przez uraz).
- Zwolniony przepływ krwi (np. podczas długiego siedzenia).
- Zwiększona krzepliwość krwi (np. z powodu genów lub leków).
Czynnikami ryzyka są wiek (ponad 65 lat), nadwaga, żylaki, długotrwałe unieruchomienie ręki lub nogi, np. w gipsie, ucisk na żyłę spowodowany np. krwiakiem lub guzem, duże stężenie Na chorobe tę ma też wpływ wysoki poziom estrogenów, związany np., z ciążą i połogiem lub przyjmowanymi lekami hormonalnymi (antykoncepcja lub leki stosowane przy menopauzie).
Wczesne sygnały zakrzepicy
Jak rozpoznać zakrzepicę? To podstępna choroba, która czasami długo nie daje objawów. Ale są pewne sygnały, które powinny Cię zaniepokoić:
- obrzęk jednej kończyny (zwykle nogi) – nagły, asymetryczny (obrzęk zwykle pojawia się poniżej zakrzepu, najczęściej w okolicach kostki),
- ból, który może przypominać skurcz, ale nie ustępuje – najczęściej łydki,
- zaczerwienienie, zasinienie skóry,
- ocieplenie wyczuwalne przy dotyku w miejscu zakrzepu,
- uczucie ciężkości w kończynie,
- drętwienie kończyny, brak czucia.
Pamiętaj, że zakrzepica może wystąpić też w innych miejscach – w rękach, w żyłach miednicy czy brzucha. Jeśli zauważysz nietypowy ból w dolnej części brzucha, promieniujący do nóg, obrzęk, ból lub zasinienie jednej ręki, silny ból głowy, który nie mija od środków przeciwbólowych – bez wahania i zwłoki zapisz się do lekarza.
Zakrzepica występuje także w żyłach powierzchownych dając mniej groźne objawy. To wskazuje jednak na problem z układem żylnym. Zwróć szczególną uwagę na:
- zaczerwienienie, bolesność i obrzęk wzdłuż powierzchniowej żyły,
- twardy, wyczuwalny guzek pod skórą.
Co zrobić w takim wypadku? Choć nie jest to tak groźne jak zakrzepica żył głębokich, ten obajw wymaga kontroli u lekarza, zwłaszcza jeśli objawy są nasilone.
Czy zakrzepica jest groźna?
Odpowiedź jest prosta – tak, i to bardzo. Nieleczona zakrzepica może prowadzić do zatorowości płucnej, czyli stanu, w którym skrzep z żył głębokich może oderwać się i trafić do płuc, co może skończyć się śmiercią. Nigdy nie lekceważ nagłego ostrego ból w klatce piersiowej, który nasila się przy głębokim oddechu, szczególnie jeśli towarzyszą mu trudności z oddychaniem, kaszel (czasem z krwią) i przyspieszone tętno, uczucie niepokoju. W takim wypadku należy wezwać pogotowie.
Flebolog – lekarz od zakrzepicy
Pierwszym krokiem do diagnozy jest wizyta u lekarza, najczęściej flebologa, który wypyta Cię o objawy, historie chorób w rodzinie, Twój styl życia, stosowane leki, przebyte operacje i urazy. Lekarz zleci badanie laboratoryjne – w sytuacji zagrożenia zakrzepicą należy oznaczyć poziom D-dimeru we krwi. Podwyższony poziom świadczy o zwiększonej aktywności procesu krzepnięcia. Badanie krwi nie wystarczy jednak do postawienia diagnozy. Podwyższony wynik może wystąpić także u kobiet w ciąży, podczas infekcji czy po przebytym urazie.
Dlatego kolejny krokiem będzie USG Doppler – jedno z najważnejszym badań, które pozwala na wykrycie zakrzepicy, szczególnie w żyłach kończyn dolnych. Jest bezbolesne, bezpieczne i niezwykle skuteczne. Dzięki niemu możemy zobaczyć, czy przepływ krwi w żyłach jest prawidłowy i czy nie ma skrzepów.
Sprawdź, jak wygląda badanie >> USG Doppler u flebologa Anny Dąchór.
Co zapobiega zakrzepicy?
Jeśli wiesz, że jesteś w grupie ryzyka, wprowadź do swojego życia kilka prostych zmian:
- Postaw na ruch, aktywność fizyczną – spaceruj, ćwicz, unikaj długiego siedzenia.
- Noś pończochy uciskowe, jeśli lekarz je zalecił.
- Pij dużo wody, zwłaszcza podczas podróży.
- Rzuć palenie (to naprawdę robi różnicę!)
Leki na zakrzepicę
Jeśli masz zdiagnozowaną zakrzepicę, lekarz prawdopodobnie zaleci leki przeciwzakrzepowe. Najczęściej stosuje się antykoagulanty, które zapobiegają powstawaniu nowych skrzepów i pomagają w rozpuszczaniu tych istniejących. Ważne jest też regularne badanie krwi, by monitorować jej krzepliwość.
Warto pamiętać, że leczenie zakrzepicy to proces. Najważniejsze to zatrzymać rozwój choroby i zapobiec powikłaniom. Z pomocą leków, terapii uciskowej i zmian w stylu życia pacjenci z zakrzepicą mogą żyć normalnie, choć często wymaga to stałej kontroli.
Zakrzepica to choroba, która może dawać subtelne objawy lub rozwijać się gwałtownie. W każdej lokalizacji skrzepy krwi są potencjalnie niebezpieczne, ponieważ mogą prowadzić do powikłań zagrażających życiu. Jeśli zauważysz którykolwiek z opisanych objawów, skonsultuj się z lekarzem, najlepiej specjalistą flebologiem.