Alkohol we wczesnej ciąży. „Nie wiedziałam o dziecku”

Wiele kobiet dowiaduje się o ciąży dopiero po kilku tygodniach. To moment, w którym często pojawia się niepokój: piłam alkohol zanim wiedziałam, że jestem w ciąży – czy mogłam zaszkodzić dziecku? Takie pytania słyszę bardzo często i są w pełni zrozumiałe. Wczesne tygodnie to czas dynamicznych zmian, ale też etap, w którym natura potrafi chronić zarodek bardziej, niż nam się wydaje. Wyjaśnijmy więc, co dzieje się z organizmem matki i dziecka w pierwszych tygodniach i kiedy faktycznie istnieje ryzyko.

Przeczytasz tutaj:

• Alkohol na początku ciąży – jak działa na organizm?

• Co, jeśli piłaś alkohol zanim wiedziałaś, że jesteś w ciąży?

• Czy alkohol we wczesnej ciąży szkodzi? Fakty i dane

• Jak alkohol wpływa na dziecko?

• Kiedy alkohol jest najbardziej niebezpieczny?

• Co pić zamiast alkoholu?

Alkohol na początku ciąży – jak działa na organizm?

Po spożyciu alkohol przenika do krwiobiegu i przez łożysko trafia również do krwi płodu. Stężenie alkoholu w krwi dziecka jest praktycznie takie samo jak u matki. Problem w tym, że organizm płodu nie potrafi jeszcze skutecznie rozkładać alkoholu – jego wątroba i enzymy odpowiedzialne za metabolizm etanolu dopiero się rozwijają. Dlatego nawet niewielka ilość alkoholu pozostaje w jego organizmie dwa razy dłużej niż u dorosłej kobiety.

W pierwszych tygodniach, zanim powstanie łożysko, zarodek nie ma jeszcze bezpośredniego kontaktu z krwią matki. Do 3. tygodnia ciąży działa tzw. zasada „wszystko albo nic”, dlatego pojedyncze wypicie, np. jedno piwo we wczesnej ciąży, zwykle nie stanowi zagrożenia. Jeśli czynnik szkodliwy uszkodziłby zarodek, ciąża zazwyczaj obumiera bardzo wcześnie. Jeśli nie – rozwój przebiega prawidłowo.

Co, jeśli piłaś alkohol zanim wiedziałaś, że jesteś w ciąży?

Najważniejsze – nie panikuj. Wypicie kilku kieliszków wina lub drinków zanim wykonałaś test ciążowy nie oznacza, że dziecku stało się coś złego. W pierwszym miesiącu ciąży zarodek nie jest jeszcze połączony z Twoim krwiobiegiem przez łożysko, więc kontakt z alkoholem jest minimalny. Dla większości kobiet odkrycie ciąży oznacza natychmiastową zmianę nawyków – i to właśnie wtedy zaczyna się realna ochrona dziecka.

Jeśli zastanawiasz się, co zrobić, jeśli piłaś alkohol przed testem ciążowym, wystarczy, że od tego momentu całkowicie zrezygnujesz z alkoholu i zgłosisz się na wizytę kontrolną.

Jeśli jednak miałaś okresy intensywnego picia lub regularne spożycie alkoholu w pierwszych tygodniach, warto porozmawiać z lekarzem. Można wykonać badania kontrolne i omówić, jak monitorować rozwój płodu w dalszym przebiegu ciąży.

Czy alkohol we wczesnej ciąży szkodzi? Fakty i dane

Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu w ciąży. Nawet jeśli wiele kobiet wspomina, że wypijało „jedno piwo” i urodziły zdrowe dzieci, badania pokazują, że każdy organizm reaguje inaczej. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) alkohol jest przyczyną zaburzeń rozwojowych u około 1 na 1000 noworodków, a tzw. zespół alkoholowy płodu (FAS) dotyczy 1–2 przypadków na 1000 urodzeń.

Ryzyko uszkodzenia wzrasta wraz z dawką i częstotliwością.

• Jednorazowe picie – zwykle nie szkodzi, jeśli było przed implantacją zarodka.
• Regularne picie (nawet niewielkich dawek) – może zwiększać ryzyko poronienia, niskiej masy urodzeniowej i zaburzeń rozwoju mózgu.
• Nadużywanie alkoholu – wiąże się z trwałymi uszkodzeniami układu nerwowego dziecka i rozwojem zespołu alkoholowego płodu (FAS).

Jak alkohol wpływa na dziecko?

Każdy kieliszek wypity przez kobietę w ciąży jest dosłownie „dzielony” z jej dzieckiem. Alkohol swobodnie przechodzi przez łożysko, a jego stężenie u płodu jest podobne do tego we krwi matki. Organizm dziecka usuwa alkohol dwa razy wolniej, co oznacza, że może być narażony na jego toksyczne działanie przez wiele godzin. To dlatego lekarze zalecają całkowitą abstynencję – nie dlatego, że chcą straszyć, ale dlatego, że alkohol przenika do krwi dziecka i jego układ nerwowy nie ma żadnych mechanizmów obronnych.

Kiedy alkohol jest najbardziej niebezpieczny?

Wrażliwość płodu na alkohol zmienia się wraz z etapem rozwoju:

• W pierwszych 3 tygodniach obowiązuje zasada „wszystko albo nic”.
• Od 4. do 12. tygodnia kształtują się narządy – to wtedy alkohol jest najbardziej niebezpieczny w ciąży, nawet w niewielkich ilościach.
• W drugim i trzecim trymestrze zaburza rozwój mózgu i może powodować problemy z koncentracją czy pamięcią u dziecka.

Co pić zamiast alkoholu?

Dla wielu kobiet trudne jest nie samo odstawienie alkoholu, ale rezygnacja z rytuału – kolacji z winem czy relaksu przy drinku. W takiej sytuacji możesz sięgnąć po napoje bezalkoholowe: koktajle owocowe, napary ziołowe lub wino bezalkoholowe w ciąży. Pamiętaj tylko, by wybierać produkty z zerową zawartością alkoholu i czytać etykiety – część z nich zawiera nawet 0,5% etanolu.

Co robić dalej?

Jeśli piłaś alkohol zanim wiedziałaś o dziecku – nie obwiniaj się. Najważniejsze, że teraz już wiesz i możesz działać.

• Zadbaj o nawodnienie i odżywienie.
• Rozpocznij suplementację kwasu foliowego.
• Umów się na wizytę ginekologiczną i pierwsze USG.
• Unikaj alkoholu do końca ciąży – symboliczny kieliszek wina w ciąży też nie jest dobrym pomysłem, bo nie istnieje „bezpieczna ilość”.

Warto też pomyśleć o wsparciu emocjonalnym. Wiele kobiet ma wyrzuty sumienia po przypadkowym wypiciu – rozmowa z lekarzem ginekologiem, psychologiem lub położną może pomóc spojrzeć na sytuację spokojniej i z większym zrozumieniem.

Pamiętaj!

Alkohol na początku ciąży nie zawsze oznacza zagrożenie. W pierwszych tygodniach działa mechanizm ochronny, który sprawia, że zarodek jest mniej wrażliwy niż w późniejszym okresie. Kluczowe jest jednak, by od momentu, gdy wiesz o ciąży, całkowicie zrezygnować z alkoholu. Nie obwiniaj się za to, co już było – skup się na tym, co możesz zrobić teraz: zadbaj o zdrowie, wykonaj badania i daj swojemu dziecku najlepszy możliwy start.

Autorka: dr Agnieszka Osińska, specjalista ginekolog-endokrynolog. Specjalizuje się w ginekologii, doborze nowoczesnej antykoncepcji, endokrynologii ginekologicznej, prowadzeniu ciąży i leczeniu niepłodności. Pomaga również w problemach z hormonami tarczycy i wykonuje zabiegi ginekologii estetycznej.